Przemysł energetyczny w Polsce
Rozwój przemysłu energetycznego w Polsce jest zdeterminowany kilkoma czynnikami, które umożliwiają rozwój tej branży. Należą do nich:
- surowce mineralne (energetyczne),
- zasoby wody niezbędnej w cyklu produkcyjnym,
- rynki zbytu
- odbiorcy produkowanej energii elektrycznej,
- wykwalifikowana kadra pracownicza,
- baza transportowo-przesyłowa zapewniająca szybki i tani przesył wytworzonej energii;
Współczesny świat jest uzależniony od energii elektrycznej, gdyż wszystkie dziedziny życia społeczno-gospodarczego wymagają jej dostaw. Postęp technologiczny wymusił również całkowite uzależnienie gospodarki od dostaw energii; przemysł bez energii nie mógłby funkcjonować, podobnie gospodarstwa indywidualne. Energię elektryczną wykorzystują wszystkie gałęzie przemysłowe (jedne bardziej energochłonne, inne mniej), także rolnictwo i każdy człowiek z osobna, chociażby włączając światło.
To wszystko sprawia, że każdy kraj zabiega o ciągłe dostawy dla sektorów gospodarki oraz dąży do utrzymywania niezależności energetycznej. Z reguły państwa wysoko rozwinięte zużywają znacznie większe ilości energii elektrycznej i analogicznie kraje biedne – mniej. Polska jako kraj średnio rozwinięty przy znacznym wzroście produkcji przemysłowej ma duże zapotrzebowanie na energię, co powoduje, że część surowców energetycznych importujemy z zagranicy. Struktura wytwarzanej energii elektrycznej jest w znacznej mierze zdeterminowana posiadanymi surowcami mineralnymi oraz zasobami złóż tych surowców.
Podstawowe surowce energetyczne Polski to:
- węgiel kamienny,
- węgiel brunatny,
- ropa naftowa,
- gaz ziemny,
- torf,
- drewno,
- energia wód,
- energia słońca,
- energia wiatru,
- pierwiastki promieniotwórcze.
Występują w różnych ilościach, często są importowane tak, by zaspokoić zapotrzebowanie energetyczne Polski. Wyżej wymienione źródła energetyczne dostarczają energii cieplnej i energii elektrycznej, które trafiają do odbiorców indywidualnych i przedsiębiorstw.
Analizując dane statystyczne (GUS, rok 2004) Polska wytwarza zaledwie 1% światowych mocy energetycznych, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca Polski daje wartość około 6730 KWh (w porównaniu z krajami Unii Europejskiej to mało; potęgami gospodarczymi produkującymi najwięcej energii elektrycznej, będąc jednocześnie największym jej odbiorcami na świecie są: Stany Zjednoczone Ameryki Północnej – 26%), Chiny – 8%, Japonia – 7,2%).
Podstawowym surowcem energetycznym w Polsce jest węgiel kamienny, stanowi on blisko 60%) wytwarzanej energii oraz węgiel brunatny – dostarcza około 35%) energii. Oba te surowce to największe zasoby surowcowej Polski, na ich wydobyciu opiera się energetyka cieplna gdyż wytwarzanie energii ma miejsce w elektrowniach cieplnych opalanych węglem. Z reguły elektrownie cieplne są zlokalizowane w pobliżu bazy surowcowej, aby zaoszczędzić na transporcie kopalin, których przewóz jest utrudnionym ze względu na tonaż. Takie działanie pozwala obniżać ceny produkowanej energii. Ważny jest również dostęp do wody (stąd elektrownie zlokalizowane są nad dużymi rzekami), która jest potrzebna w procesie produkcyjnym.
Polska energetyka oparta jest na węglu, jednak ilość produkowanej z niego energii nie zaspokaja krajowych potrzeb, stąd w produkcji energii elektrycznej wykorzystuje się ropę naftową i gaz ziemny oraz w niewielkim stopniu alternatywne źródła energii. Niewielkie zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego, zmuszają Polskę do importu tych surowców, głównie z Rosji i Ukrainy.
Struktura produkcji energii w Polsce wygląda następująco (według danych GUS, rok 2003):
- 62% to energia oparta na węglu kamiennym i węglu brunatnym,
- 21,8% to energia oparta na ropie naftowej,
- 12,5% to energia oparta na gazie ziemnym,
- 37% energia oparta na odnawialnych (alternatywny) źródłach energii.
Oznacza to, że Polska jest ciągle uzależniona od wyczerpywanych surowców energetycznych – kopalin, których zasoby mogą się skończyć, a zaledwie kilka procent opiera się na źródłach odnawialnych. Za wykorzystaniem źródeł alternatywnych przemawiają:
- niskie koszty pozyskania energii,
- uzyskiwanie tzw. energii czystej, która nie degraduje środowiska przyrodniczego,
- duże moce produkcyjne,
- odnawialna forma energii zapewnia ciągłość produkcji.
W wielu krajach wysoko rozwiniętych energia ze źródeł alternatywnych stanowi zaledwie procent całkowitej mocy wytwórczej (na przykład w USA. Kanada), dla UE średnio wynosi 6,5%, co ma związek z ciągle jeszcze małą świadomością ekologiczna i wiedzą o możliwościach jakie dają alternatywne źródła energii. Pozytywny może być fakt, iż naukowcy szacują stopniowe odchodzenie od produkcji energii z tradycyjnych źródeł na korzyść źródeł alternatywnych.